Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Sas orìgines de sos giuigados

Sas orìgines de sos giuigados

Sas orìgines de sos giuigados

De sighida a sa conchista giustinianea de su 534 sa Sardigna fiat devènnidu bizantina. Duas autoridades amministraiant s'ìsula: unu "praeses" pro sas chistiones tziviles e unu "dux" pro cuddas militares. Su "praeses" teniat fintzas su controllu polìticu e giuditziàriu de s'Ìsula, tantu de èssere definidu "iudex insulae". Su "dux" o "magister militum" s'ocupaiat imbetzes de sa mantenidura de sas òperas fortificatorie.
De sighida a sa conchista giustinianea de su 534 sa Sardigna fiat devènnidu bizantina.

Duas autoridades amministraiant s'ìsula: unu "praeses" pro sas chistiones tziviles e unu "dux" pro cuddas militares. Su "praeses" teniat fintzas su controllu polìticu e giuditziàriu de s'Ìsula, tantu de èssere definidu "iudex insulae".

Su "dux" o "magister militum" s'ocupaiat imbetzes de sa mantenidura de sas òperas fortificatorie, de s'òrdine pùblicu e era a capu de su "exercitus Sardiniae". Durante su sèculu VIII sa càrriga de su "praeses" fiat bènnidu ispoderada e medas de sas mansiones suas fiant istados surbidas dae sa de su "dux", finas a arribbare a si cuntzentrare in un'ùnica persone, su "iudex Sardiniae".

S'ipotizat chi a su cumintzu sa càrriga de "giùighe" o "arconte" de Sardigna esseret eletiva e vitalìtzia, ma riservada a sos membros de sas famìlias prus in bista in sa locale aristocratzia bizantina, sas de sos Lacon e de sos Gunale. Cun su tempus fiat devènnidu ereditària, in cantu subra de su tronu giudicale de Casteddu si fiant intreverados semper e petzi esponentes de sos Lacon-Gunale, cun su nùmene dinàsticu como de Torcotorio, como de Salusio, impreadu dae chi si trataiat de abbalorare sa diplomàtica locale cun su sigillu richiamante sa fonte bizantina de s'autoridade soberana.

Su fatu chi a unu Torcotorio s'agatet semper assotziadu su familiare de Gunale, mentras unu Salusio est semper de Lacon, lassat crèere chi a s'orìgine de sa fusione esseret unu patu intre sas duas famìlias vinculadas a cuddos ligàmines matrimoniales intre consanguinei.

De sa metade de su sèculu X su "iudex Sardiniae" at a collocare esponentes pròpios in sas bator tzircuscritziones territoriales prus importantes de s'Ìsula; custa autoridade locale era cun probabilidade su "lociservator" o "topoteretes", cun mansiones tziviles e militares.

Custu cunfirma sa tesi segundu cale a Casteddu sa presèntzia de su "iudex" diat àere impedidu ogni estensione de pòdere a banda de su "lociservator", mentras in sas "partes" o "mereie" prus larganas issu si diat èssere in manera graduale sostituidu a s'autoridade tzentrale, fintzas a cando, siat pro usurpazione, siat pro reconnoschimentu ispontàneu a banda de su matessi "iudex Sardiniae" (a sa cale famìlia in manera originària aparteniat), diat àere assùmidu mandos e nùmene de iudex, cun soberania indipendente.

Custas chistiones internas diant àere giutu a sa formatzione de bator entidades istitutzionales (Casteddu o Pluminos, Arborea, Torres o Logudoro, Gallura). A custas mannas meda motivatziones internas s'assummat fintzas una perigulosa situatzione esterna: sa pressione àraba subra de sas costas e sa cunsighente mudada de su tessutu polìticu de direta continuidade tardoromana, aende·si mantentu in s'Ìsula finas a su sèculu VIII inoltradu.

Aggiornamento

20/9/2023 - 11:19

Commenti

Scrivi un commento

Invia