Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Prendas de Sardigna

Prendas de Sardigna

Prendas de Sardigna

Sas prendas costituint ala essentziale de su vestiàriu populare; sa presèntzia issoro connotat sa bestimenta festiva e tzerimoniale e s'ausèntzia issoro cuddu fitianu. Comente pro su vestiàriu fintzas pro s'oreficeria nche s'agatat in cara a una grandu variedade de manufatos, a unu majore o minore nùmeru e richesa de sos matessi in unu matessi tzentru a segunda de sas diversas classes sotziales e a una presèntzia de manufatos de fabbricatzione non sarda respetu a sos de produtzione artesanale locale in relatzione a sa majore o minore espositzione de sas diversas regiones de s'ìsula.

Su metallu de impreu prus fitianu est sa prata, abbondantemente presente in s'ìsula a diferèntzia de s'oro chi, puru presente, s'era in cantidade inferiora. Difatis in Sardigna s'oro beniat bogadu, finas a su cumintzu de su Noighentos, acanta Lùvula, de una pitica mina de sighida abbandonada cando sa bogadura fiat devènnidu antieconòmica, e a inghìriu a Montevecchio, acanta Gùspini. S'esistèntzia dae oro in sa mina de Montevecchio at giutu a pessare chi medas de sos manufatos de oreficeria de sas necròpolis de Nora e Tharros esserent istados prodùidos cun su metallu de Montevecchio.
Meda de prus bundante in s'ìsula est imbetzes sa prata, presente suta forma de galena, cun giatzimentos localizados longu sa fasca nord-otzidentale de s'ìsula e in s'Iglesiente. Est cun probabilidade in chircare in sa bundàntzia de custu minerale su motivu de sa prevalèntzia in Sardigna de sos manufatos dae prata respetu a sos dae oro, in manera unida a su fatu chi sas balentes corporatziones de sos fraos in sas cales poniant a pare sos "argenters" (sos primos Istatutos documentados torrant a artziare a su sèculu XVII) recheriant pro sa faina pròpia sa majore ala de sa prata bogada in s'ìsula e aiant costituidu tzentros de produtzione artesanale importantes a Casteddu, lglesias, Aristanis, Bosa, S'Alighera e Sassari.

In manera larga impreadu in sa gioielleria pobulare est in prus su coraddu ruju. Bundante longu sas costas de s'ìsula cun bancos in manera piessigna ricos longu sas costas otzidentales e setentrionales, in su passadu, beniat "piscadu" cun su sistema traditzionale de s'ingegnu, mescamente de imbarcatziones bènnidas de sa penìsula. Su coraddu sardu, pretziadu meda, est de colore ruju cupu e benit impreadu ancora oe pro realizare pendentes de orecchini, cannacas e cammeos: finas a non meda tempus faghet grandu ala de su coraddu piscadu in sos mares sardos beniat traballada foras de s'ìsula e torraiat in Sardigna comente a prodùidu semilavorato o finidu.
Presente in modu massitzu est sa filigrana siat dae oro siat dae prata, chi, in manera unida a sa tècnica de sa granulazione, costituit unu de sos aspetos prus importantes de sa gioielleria de sa Sardigna cun una gama ampra meda de tècnicas e de aplicatziones.
Acanta a sos materiales pregiados pròpios de s'oreficeria in generale, est presente in sa produtzione traditzionale de sa Sardigna una gama ampra meda de unos àteros materiales non nòbiles, siat locales siat de importatzione, cales sa madreperla, vàrias pedras, raramente pretziosas, prus s'ispissu semipreziose, s'ossidiana, sa seltze, su màrmaru, sa linna, sa pasta de bidru e in fines conchiglie e opercoli de gasteropodi marinos (ogru de Santa Lughia).
Sas printzipales prendas de asciugàriu de sa bestimenta populare sunt rapresentados dae sos butones dae oro o dae prata in lamina o filigrana, de sos orecchini de casta meda vària, de cannacas in oro e coraddu cun o sena pendentes, de cadenas, tzinturas o sottogola dae prata, de rosàrios, de agùgias, firmàllios e pendentes e in fines de amuletos.
Sa prus ampra regorta de prendas de sa Sardigna est cunservada in su Museu de sa vida e de sas Traditziones populares de Nùgoro. Unas àteras importantes collidas sunt in su Museu natzionale "G. A. Sanna" de Sassari, in sa Pinacoteca Natzionale de Casteddu, in su Museu Natzionale de sas Artes e Traditziones Populares de Roma, in sa Colletzione "Luigi Cocco" de sa Regione Autònoma de sa Sardigna, Casteddu.

Bibliografia
M.L. Wagner, "II Malocchio e creìngios afines in Sardigna", in Lares. Bullettino de sa Sotziedade de Etnografia Italiana, V, 2, 1913;
A. Tavera, "S'oreficeria pobulare", in Sa Sardigna. Entziclopedia, a cura de M. Brigaglia, II, Casteddu, 1982;
S'arreu pretziosu. Una collida de oreficeria pobulare italiana a sos primos de su sèculu, Roma, 1986;
P. Corrias Dessì, "Sa gioielleria traditzionale de sa Sardigna", in Studios Sardi, XXVII, 1986-87, pp. 387-398;
C. Alarcon Roman, Catàlogu de amuletos de su Museu de su Pueblo Español. Madrìd, 1987;
Su Museu Etnogràficu de Nùgoro, a cura de P. Piquereddu, Sassari-Milanu, Bancu de Sardigna, 1987; P. Corrias Dessì, "I prendas", in Pinacoteca Natzionale de Casteddu – Catàlogo, II, Casteddu, 1990, pp. 219-226;
P. Gometz, Prendas de Sardigna. Traditzione arte maghia, Casteddu, 1995;
Sos arreos pretziosos de sos Sardi, a cura de M. Atzori, Sassari, 2000;
A. Gandolfi, Amuletos, arreos màgicos de Abrutzu, Pescara, 2003;
Prendas. Istòria, limbàgiu, religiosidade de s'arreu in Sardigna, Nùgoro, Ilisso, 2004.

Aggiornamento

18/9/2023 - 16:55

Commenti

Scrivi un commento

Invia